Whisky to mocny napój alkoholowy otrzymywany przez destylację sfermentowanej brzeczki piwnej, a następnie starzony w drewnianych beczkach. Surowcami do produkcji whisky są jęczmień, żyto, pszenica i kukurydza.
Whisky od dawna jest ulubionym napojem ludów celtyckich. Dla Szkotów i Irlandczyków ma to samo znaczenie, co wódka dla Rosjan i Polaków. Szkocja i Irlandia nadal spierają się o to, które z nich należą do prawa do bycia nazywanym miejscem narodzin whisky, ale nie ma przepisów ograniczających używanie słowa „whisky” tylko w odniesieniu do napojów produkowanych w tych krajach. Dlatego obok słynnej szkockiej (często nazywanej „szkocką”) i irlandzkich produkowane są również whisky kanadyjskie i amerykańskie, a także japońskie i indyjskie.
Nazwa tego napoju pochodzi z języka gaelickiego (używa się go w Irlandii): uisge (lub uisce) beatha oznacza „wodę życia”. Pierwsze pisemne wzmianki o whisky pochodzą z XV wieku, choć przypuszcza się, że mnisi irlandzcy i szkoccy potrafili wydestylować zacier z ziaren kilka wieków przed tą datą.
Produkcja whisky to ciekawy proces składający się z kilku etapów.
Słodowanie - obróbka cieplna i fermentacja. Nieco inaczej wygląda produkcja whisky słodowej i zbożowej. Po pierwsze wymagany jest etap słodowania, czyli kiełkowania jęczmienia. Podczas tego procesu aktywowane są enzymy - enzymy potrzebne do przekształcenia skrobi w cukier i ostatecznie w alkohol. W przypadku whisky zbożowej gotuje się pszenicę lub kukurydzę, aby przekształcić skrobię w cukry rozdrobnione. Następnie brzeczka jest przygotowywana z mielonego ziarna i wody. Po około dwóch dniach fermentacji brzeczka zyskuje 6-8% alkoholu i jest gotowa do destylacji.
Destylacja. Brzeczka whisky jest dwukrotnie destylowana, zwykle w miedzianych aparatach destylacyjnych. Produkt pierwszej destylacji nie zawiera już drożdży i innych osadów, a poziom alkoholu wzrasta do 20%. Podczas drugiej destylacji przydzielane są trzy frakcje alkoholi – pierwsza („głowa”), środkowa („serce”) i ostatnia („ogon”), ale tylko środkowa zostanie wykorzystana do dalszej produkcji whisky. Zawartość alkoholu w nim wynosi około 68%.
Fragment. Kolejnym etapem jest leżakowanie w drewnianych beczkach. Podczas leżakowania whisky nabiera charakterystycznego bursztynowego koloru, a smak staje się bogatszy i delikatniejszy. Część alkoholu wyparowuje. Szkocka whisky jest prawnie wymagana do przechowywania w beczkach przez co najmniej 3 lata, ale producenci wydłużają ten okres do 8, 10, 12, 15 lub więcej lat w przypadku drogich marek. Po rozlaniu nie zmienia się naturalny aromat i smak whisky.
Mieszanie. Po starzeniu następuje etap blendingu, czyli przygotowanie ostatecznego, „ostatecznego” napoju (nie mylić z whisky blended!). Można mieszać ze sobą różne partie whisky słodowej lub whisky zbożowej i słodowej. Po zmieszaniu napój ponownie otrzymuje trochę „odpoczynku”, aby różne smaki miały czas na zjednoczenie.
Rodzaje i odmiany
Surowcami do produkcji whisky są jęczmień, żyto, pszenica i kukurydza.
- Whisky słodowa to whisky wytwarzana wyłącznie z jęczmienia słodowego.
- Whisky zbożowa jest produkowana z pszenicy, żyta i kukurydzy.
- Whisky blended jest produkowana przez mieszanie whisky słodowej i zbożowej.
Oprócz klasyfikacji według surowca zwyczajowo rozróżnia się następujące rodzaje whisky słodowej:
Słód kadziony to mieszanka whisky słodowych z różnych destylarni. Taki napój może być oznaczony na etykiecie jako słód czysty lub słód mieszany.
Single malt - whisky słodowa z jednej destylarni. Jeżeli na etykiecie nie ma oznaczenia pojedynczej beczki (oddzielnej beczki), to taka whisky jest produktem mieszania różnych partii wewnątrz destylarni.
Single cask - whisky słodowa z oddzielnej beczki. Butelkowany napój może zachować moc beczki lub może być rozcieńczony do standardowej zawartości alkoholu 40 lub 43%.
Cask Strength - Whisky słodowa typu Cask Strength. Dość rzadki napój, który zachowuje moc beczki, która wynosi od 50 do 65% alkoholu.
