Węglowodany są głównym dostawcą energii i składników odżywczych do organizmu człowieka. Pobudzają mózg i są niezbędne do tworzenia enzymów, aminokwasów, kwasów nukleinowych, immunoglobulin. Węglowodany dzielą się na 2 grupy: proste i złożone.
Węglowodany proste nazywane są monosacharydami lub disacharydami. Mają prostą formułę chemiczną, są szybko wchłaniane przez organizm i dosłownie w kilka minut zwiększają zawartość cukru we krwi. Do węglowodanów strawnych należą: glukoza – cukier winogronowy, fruktoza – cukier owocowy, sacharoza – cukier spożywczy, laktoza – cukier mleczny, maltoza – cukier słodowy.
Węglowodany proste nie mają wysokiej wartości odżywczej, wręcz przeciwnie powodują głód i chęć zjedzenia czegoś słodkiego. Występują w dużych ilościach w słodyczach, syropach, napojach gazowanych, białym pieczywie i wyrobach cukierniczych. Owoce również zaliczane są do grupy węglowodanów szybkich, jednak oprócz naturalnego cukru zawierają błonnik, który nieznacznie spowalnia wchłanianie fruktozy.
Węglowodany złożone (polisacharydy, skrobie) to długie łańcuchy cząsteczek glukozy, które powoli rozkładają się w jelitach i dopiero wtedy podnoszą poziom cukru we krwi. Po spożyciu skrobi odczuwalny jest przypływ energii, a uczucie sytości utrzymuje się na długo. Węglowodany złożone znajdują się w produktach pełnoziarnistych, roślinach strączkowych, warzywach, owocach, makaronie z pszenicy durum, płatkach owsianych i brązowym ryżu.
Węglowodany proste powodują gwałtowny wzrost poziomu cukru we krwi, podczas gdy węglowodany złożone są bardziej ukierunkowane na dostarczanie organizmowi składników odżywczych. Ponadto mono- i disacharydy mogą tworzyć nadmiar glukozy, która pod wpływem insuliny zamienia się w tłuszcz. Jeśli dzieje się to regularnie, dana osoba może mieć zaburzenia metaboliczne, w wyniku czego dochodzi do zespołu metabolicznego, który charakteryzuje się nadwagą, wysokim ciśnieniem krwi, wysokim poziomem cukru we krwi i prowadzi do chorób układu krążenia i cukrzycy.
W przeciwieństwie do węglowodanów prostych, węglowodany złożone nie stanowią takiego zagrożenia. Zawierają ilość cukru niezbędną do prawidłowego funkcjonowania organizmu i zapobiegają gromadzeniu się nadmiaru tłuszczu. Dlatego, aby utrzymać prawidłowy i stabilny metabolizm, węglowodany złożone w diecie powinny przeważać nad prostymi.
Ponadto istnieje grupa niestrawnych węglowodanów, do których należy celuloza i pektyny. Celuloza jest częścią grubego błonnika pokarmowego, który zapewnia prawidłowe trawienie. Ich brak prowadzi do otyłości, kamicy żółciowej, chorób przewodu pokarmowego itp. Celuloza normalizuje aktywność pożytecznej mikroflory jelitowej, a pektyna ma zdolność tłumienia bakterii gnilnych i usuwania kwasów żółciowych. Razem te niestrawne węglowodany przyczyniają się do eliminacji cholesterolu z organizmu.
